کد مطلب:1399 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا بشريت از رسالت الهي آن چنانكه ميبايست بهرهبرداري كرد؟

اين يك سئوال بسيار با اهميت است كه چه بسا عدهاي پاسخ منفي به آن ميدهند كه: متأسفانه نه! يعني بشر از اين نعمت عظماي خداوندي آنچنانكه ميتوانست بهرهمند نگشته است. اين مسئله را بايد مورد بررسي و تحقيق بهتري قرار داد. اگر بگوييم: هر آنچه را كه رسالت پيامبر اسلام اقتضاء ميكرد، جوامع بشري از آن حضرت گرفت و پذيرفت و به آن عمل كرد، قطعي است كه اين يك سخن گزاف است، زيرا حتي خود جامعه اسلامي آن روز نتوانست ريشههاي تبهكاري جاهليت را در درون خود به كلي بخشكاند. و اگر بگوييم: رسالت و تكاپوهاي جهادگرانه آن رسول الهي به نتايج قابل توجهي نرسيد، اين هم يك نظر كاملاً تفريطي است.
جوامع بشري از طلوع اسلام تا كنون در ابعادي مختلف از رسالت اسلام برخوردار شده است
بار ديگر اين حقيقت ترديد ناپذير را به ياد ميآوريم كه با بعثت پيامبر اكرم (ص)،
1. زمينه براي به وجود آمدن مدينه فاضله از هر دو بعد «معرفت و عمل» كاملاً آماده گشت. به عنوان نمونه:
يكـ انسان براي خود معنايي واقعي پيدا كرد، يعني هر محقق صاحب نظري اگر بخواهد بدون غرضورزي واقعيت انسان را بشناسد، ميتواند با نظر و بررسي لازم و كافي در منابع اوليه اسلامي به اين مقصود بزرگ برسد.
دوـ عاليترين طرق برقرار كردن ارتباطات چهارگانه: ارتباط انسان با خويشتن، ارتباط انسان با خدا، ارتباط انسان با جهان هستي و ارتباط انسان با همنوعان خود.
سهـ اساس حقوق پنجگانه انسانها (حق حيات، حق كرامت، حق آزادي مسئولانه، حق تعليم و تربيت، و حق مساوات در برابر قوانين و مقررات) با كمال وضوح به رسميت شناخته شد.
چهارـ اصول عقايد ديني با كمال وضوح و قابل تصور و پذيرش براي همه انسانها.
پنجـ اقتصاد بر پايه زندگي فردي و اجتماعي.
ششـ ارتباط فطري با خدا.
هفتـ اثبات ابديت با روشنترين دلائل.
هشتـ تشويق و تحريك جدي براي علم و معرفت در همه ابعاد هستي.
نهـ بنيانگذاري سياست معقول (مديريت فرد و گروه و جامعه) و تنظيم ارتباط جوامع اسلامي با ديگر جوامع دنيا بر مبناي همزيستي عادلانه و رفع ظلم در هر كجا كه باشد.
دهـ كاشتن تخم محبت حقيقي ميان همه انسانها.
يازدهـ تشويق و تحريك جدي به ايجاد تمدن انساني بر مبناي پيشرفت بشريت.
دوازدهـ تفهيم طعم حياتبخش احساس تكليف و انجام آن.
سيزدهـ اخلاق عالي انساني بر مبناي حاكميت وجدان ناب الهي.
چهاردهـ ايجاد آشنايي مستمر ميان انسانهاي جوامع كه به تفاهم واقعي منتهي گردد.
پانزدهـ آشنا ساختن انسانها با فلسفه حيات و هدف زندگي.
2. پرورش يافتن انسانهايي نائل به رشد و كمال عالي انساني با درجاتي مختلف.
3. گسترش عدالت در هر جامعهاي كه مسلمين بر آنها سيطره پيدا ميكردند، خواه آن جامعه اسلام را ميپذيرفت و يا اسلام را نميپذيرفت، ولي تعهد همزيستي با يكديگر پيدا ميكردهاند.
4. كوشش و تكاپوي بسيار شديد براي ترويج علوم تحققي (مانند فيزيك، پزشكي، داروسازي، شيمي و ميكانيك) و علوم انساني (مانند حقوق، اقتصاد و اخلاق و غير ذلك) و علوم تجربه (مانند فيزيك) اين كوشش وتكاپو به قدري جدي و فراگير بود كه به اعتراف همه صاحبنظران مطلع از تاريخ علم، موجب نجات علم از نابودي و ترويج شديد تجربه و مشاهده در معارف علمي گشت.
5. زمينه نظام روابط اقتصادي انسانها با عوامل توليد و توزيع به عاليترين درجه خود رسيد. اين نظام، همه عوامل اقتصادي را در رابطه با عوامل مولد و مردم ميان يكديگر به مرحلهاي رساند كه عملاً در روزگار زمامداري عمربنعبدالعزيز، همه جوامع اسلام در يك اقتصاد بسيار منظم، و منتفي شدن هر گونه نيازهاي مادي زندگي ميكردند. «يحيي بن سعيد ميگويد: عمربنعبدالعزيز مرا مأمور رسيدگي ماليات آفريقا نمود. من ماليات آنجا را وصول كردم و فقراء و مستمندان آن ديار را جستجو كردم و در آنجا فقيري نديدم و كسي را پيدا نكردم كه آن ماليات را به عنوان مستحق از من بگيرد، زيرا عمربنعبدالعزيز همه مردم را بينياز كرده بود و به همين جهت بندهها را خريدم و آنها را آزاد كردم و ولاي آنان را براي مسلمانان قرار دادم» (سيره عمربنعبدالعزيز/56) و بديهي است كه اگر همان جامعه و جوامع ديگر اسلامي نيازمند مواد ضروري معيشت بودند، نوبت به آزاد كردن بندگان نميرسيد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 23
آية الله محمدتقي جعفري